در مورد طرح درس ریاضی

طرح درس ریاضی

بااستفاده ازنتایج تحقیقات ادگاردبل درمورد یاد سپاری ویاد آوری آموخته هادرتولید منابع یادگیری گوناگون واجرای روش های آموزشی مناسب،بسیار موثر وسودمند است ادگاردبل می گوید ،مردم:

١٠درصد آنچه راکه می خوانند،به یاد می آورند.

٢٠درصد آنچه را که می شنوند ،به یاد می آورند.

٣٠درصد آنچه را که می بینند به یاد می آورند .

۵٠درصد آنچه را که می بینندو می شنوند به یاد می آورند.

٧٠درصدآنچه راکه می گویند ومی نویسند ، به یاد می آورند .

٩٠درصد آنچه را که می گویند وانجام می دهند ،به یاد می آورند .

در بررسی این پیوستار به دو نکته بسیار مهم بر می خوریم :

١-حداکثریاد سپاری و یاد آوری زمانی اتفاق می افتد که یاد گیرنده ، خود بگوید وبنویسد ویا خود بگوید وانجام دهد .

٢-یاد گیرنده هرچه ازحواس بیشتری در یاد گیری استفاده کند، مطالب بیشتری را می تواند به خاطر بسپارد وبه یاد آورد

ماهنامه رشد تکنولوژی آموزشی

آشنایی با روش های تدریس ریاضی مبتنی بر دیدگاه ساخت وساز گرایی

از آنجا که معلمی یک فرایند مستمر ونیازمندتغییر وتحول است درگیرشدن بااوضاع تدریس به عنوان کار تحقیقاتی ،فرصت تغییر و بهبود را به وجود می آورد. هر معلم علاقمند و خواهان ارتقای کیفیت آموزش ، باید در آغاز هر سال با بر نامه ای منظم و منسجم وبا اطلاعاتی بیشتر وبا پشتوانه ای از تجربیات تحلیل شده تدریس نماید تا شاید بهبود دائمی در تدریس باشدهیچ فکر وایده ای نمی تواند به عنوان یک ایده از یک شخص به شخص دیگر منتقل شود .وقتی مطلبی گفته می شود ،‌برای کسی که آن مطلب به او گفته شده، یک حقیقت دیگر است نه یک ایده ...تنها با دست وپنجه نرم کردن با شرایط مساله دربدو امروجستجو ویافتن روش توسط شخص است که او تفکر می کند (دیویی١٩٧٤).

ساخت وساز گرایی چیست ؟

ساخت وساز گرایی نظریه ای است مبتنی بر مشاهده ومطالعه علمی در باره ی این که مردم چگونه یاد می گیرند.

تاریخچه ساخت وساز گرایی:

مفهوم ساخت ساز گرایی،ریشه هایی در دوران یونان باستان دارد وبه گفتگوهای سقراط با پیروانش باز می گردد . گفته هایی که در آ ن ها، او پر سش های هدایت شده ای را مطرح می سا خت تا دانش آ موزانش را به در ک شخصی ضعف های تفکراتشان ، هدایت کند .

گفتگو های سقراطی ، یکی از مهم ترین ابزارهایی است که در شیوه هایی که آموزشگران ساخت وساز گرا برای ارزیابی یادگیری دانش آ موزانشان و طراحی تجربه های جدید آموزشی ،به کار می برند ، مورد استفاده قرار می گیرد .

فهمیدن ،یعنی کشف کردن ...یک دانش آموز که طی بررسی آزادانه و تلاش خود انگیخته ،‌به دانش خاصی دست یافته است ،بعد می تواند آن راحفظ کند .او روش شناسی ای را کسب کرده که می تواند برای باقی عمر ،‌در خدمت وی باشد وبدون خطر خسته کننده شدن ،‌کنجکاوی وعلاقه ی اورا بر انگیزد . (پیاژه١٩٧٣)

دیدگاه ساخت وساز گرایی:

این دیدگاه شامل دواصل است :

١- سو‍‍‍‍ژه ی آگاه ،‌دانش را فعالانه می سازد،نه این که منفعلانه از محیط به دست آورد.

٢- دانستن ،‌یک فرایند انطباقی است که تجربه های شخصی از جهان را سامان می بخشد.

دانستن ،کشف یک دنیای مستقل از قبل موجود در خارج از ذهن کسی که آ ن را می داند ،نیست.

اصولی دیگر برای ساخت وساز گرایی:

١-آموزش،به توانایی تکرار یک عملکرد در یک فعالیت مشخص کمک می کند وباید آن را از تعلیم یا تدریس، متمایز کرد. آن چه که ما آن راتدریس می نامیم ، کمک به توانمند شدن دانش آموزان برای تولید فعالیت ها در اثر فهم چرایی انجام آن است وهم چنین درنهایت فهم چگونگی توصیف این که این ها (فعالیت ها)به نتیجه مطلوب هدایت می کنند.

٢ -دانش باید توسط هر یاد گیرنده ، ساخته شود.نمی توان آنرا بسته بندی کردواز یک شخص به شخص دیگر منتقل کرد .

٣ -زبان،یک تسمه نقاله یا ابزار انتقال نیست.معانی کلمه ها،جمله هاومتن ها همیشه ،ساختارهای ذهنی هستند که براساس تجربه های فردی بنا شده اند.با وجود این که زبان نمی تواند ساختارهای مورد نیاز را به دانش آموزان «انتقال دهد»لیکن دارای دو عملکرد مهم است:زبان ، معلم را قادر می سازد تابا استفاده از محدودیت های مناسب وبه جا ، به ساختار های مفهومی دانش آموزان ،جهت بدهد ،ووقتی که دانش آموزان با معلم صحبت میکنند،یادرگروه های کوچک یاد گیری با خودشان حرف می زنند،این قدرت راپیدا می کنندکه به آ ن چه فکر می کنند یا انجام می دهند ،بیندیشند.

٤-پاسخ های دانش آموزان وراه حل های آنان برای مسایل همیشه باید جدی گرفته شوند زمانی که این راه حل ها تولید می شوند .برای دانش آموزان معنا دارند ، حتی اگر آن راه حل ها از دید معلم نادرست باشند(پس لازم است)از دانش آموزان بخواهید توضیح دهند که چگونه به پاسخ خود رسیده اند.

این امر کمک می کند تاپاسخ هایی که برای مقبول بودن نزد معلم داده شده اند ، از آ نهایی که نتایج فهم یا بد فهمی دانش آموزان هستند ،جدا شوند.

٥ -دانش آموز ،توجه وانرژی خود را فقط صرف مساله ای می کند که آن را به عنوان مساله ی شخصی خود ببیند دراین حالت است که برای یک جستجوی اصیل به منظور یافتن راه حل متمرکز می شود.

۶-تشویق ها (یعنی تقویت خارجی در رفتار گرایی)چه مادی باشد چه اجتماعی ، باعث تکرار عمل می شود نه فهم ودرک آن.

٧-انگیزش آگاهانه ،با چیره شدن بریک مانع ،حذف یک تناقص،‌یا توسعه ی اصل هایی که هم مجرد باشند وهم کار بردی، حاصل می شود. تنها وقتی دانش آموزان خودشان یک مدل مفهومی می سازند که در بر گیرنده ی توصیفی از یک موقعیت در چنین تلاش هایی است که می تواند آن را از قدرت خویش برای ، شکل دادن به دنیای تجربیاتشان به روشی معنا دار ، آگاه سازد .

فن دویل(٢٠٠١)نیز با تاثیر پذیری از دیدگاه،اصول یک رویکردتوسعه ای به تدریس را چنین بر می شمارد:

١ -دانش آموزان،دانش وفهم خویش را،خود می سازند .مانمی توانیم ایده ها را به یاد گیرنده های منفعل انتقال دهیم... ذهن های کودکان ،ظرف های خالی نیستند که ایده ها را در آن ها بریزیم.

٢ -دانش فهم ودرک،یرای هر یاد گیرنده منحصر به فرد است .شبکه ی ایده های هر کودک با کودکان دیگر متفاوت است ...مانباید سعی کنیم همه ی کودکان را یکسان کنیم.

٣ – تفکربازتابی،مهمترین چیز برای یاد گیری است برای اینکه کودکان ایده های جدیدی خلق کنندوآن راباشبکه ای غنی از ایده های به هم پیوسته مرتبط سازند لازم است آنها راازلحاظ ذهنی بکار گیریم. کودکان باید ایده های مرتبط خود را بیابند وآن ها رادر توسعه ی ایده های جدید وپاسخ به مسایل جدید به کار برند

٤- تدریس مؤثر،یک فعالیت دانش آموز-محوراست.دریک کلاس ساخت وساز گرا ،به جای تدریس،تاکید بر یاد گیری است. به دانش آموزان ،تکلیف یاد گیری داده می شود .نقش معلم ،به کار گماردن دانش آموزان با استفاده از طرح مساله های خوب وایجاد فضای کشف ومعناسازی در کلاس درس است سرچشمه ی حقایق ریاضی در استدلال هایی یافت می شود که توسط دانش آموز ان کلاس ، صورت می گیرد .معلم ،داعیه دار چیز هایی نیست که از نظر ریاضی درست هستند.

دستور العمل هاوراهکارهای عملی تدریس در سا خت وساز گرایی:

فن دویل (٢٠٠١)این راهبرد رابرای تدریس کارآمد توصیه می کند:

١ -یک محیط ریاضی به وجود آورد.

٢ -تکالیف ریاضی ارزنده ومفید مطرح کنید.

٣ -از گروهای یادگیری مشارکتی استفاده کنید.

٤ -از مدل هاوماشین حساب ها ،به عنوان ابزارهای تفکر استفاده کنید.

٥ - بحث کردن ونوشتن را تشویق کنید.

۶ -دانش آموزان راملزم به توجیه پاسخ های خود کنید.

٧ - فعالانه گوش دهید.

به همین ترتیب ،کارپنتر(٢٠٠٣)اظهار می داردکه زمانی که بر یادگیری دانش آموزان تمرکز می کنیم نقش معلم، در مقایسه با نقش او در روش های تدریس سنتی تر و انتقالی تر ، غیر مستقیم تر شده ومشکل تر می شود .با تمر کز بر افکار دانش آموزان،به جای تمرکز بر جواب های صحیح ، معلم ها قادر خواهند بود فرایند تفکر را تشویق وتقویت کنند.فرآیندهایی که در غیر این صورت نادیده گرفته می شوند.

کارپنتر پس از معرفی سایر کارهایی که معلم می تواند برای داشتن کلاسی مبتنی بر ساخت وسازگرایی انجام دهد، آن ها را به طور خلاصه ، بر می شمارد :

١- سوال های باز- پاسخ بپرسیم

٢- پس از پرسش ها،زمانی رابه انتظار برای فکر کردن ویافتن پاسخ اختصاص دهیم.

٣- زمانی برای بازتاب، دراختیار دانش آموزان قرار دهیم .

٤-اجازه دهیم پاسخ های دانش آموزان درس راجلو برد .

٥-دانش آموزان را تشویق کنیم با هم گفت وگو نمایند.

۶-ابزار عینی دراختیار دانش آموزان قراردهیم تا از آن ها استفاده کنند .

٧-به جای تمرکز بر پاسخ های درست ،‌بر تفکر دانش آ موزان تمرکز کنیم.

۸-تعامل اجتماعی بین یاد گیرنده ها را به حداکثر برسانیم وتجارب حسی وکلامی برای آن ها ترتیب دهیم.

٩-کاربرد هایی برای درس در دسترس داشته باشیم.

٠ ١-پیوسته یاد گیری را که رخ می دهد ، باز نگری کنیم.

١١-بحث های کلاسی را تسهیل کنیم .

١٢-نسبت به این موقعیت که افراد مختلف ،‌ریاضی رابه صورت های مختلف درک می کنند ، هوشیار و آ گاه باشیم.

١٣-فعالیت های مساله – مدار طرح کنیم.

١٤-طراحی خود را بر اساس ایده هایی که دانش آموزان دارند، انجام دهیم.

١٥-برای هر واحد درسی ، اهداف یاد گیری تعیین کنیم.

١۶-بر مفاهیم اولیه واصلی، تمرکز کنیم.

١٧-برای رسیدن به یاد گیری مفهومی،‌از استراتژی مختلفی مانند یاد گیری مشارکتی استفاده کنیم.

١۸-در صورت نیاز ، به دانش آموزان کمک کنیم تا اطلاعاتی را که کسب کرده اند ، معنا دار کنند.

١٩-فرصت های متعددی ایجاد کنیم تا دانش آموزان ، دانش خود را نمایش دهند .

٢٠-ضمن استفاده مکرراز یک چرخه ی یاد گیری ، کنجکاوی طبیعی دانش آموزان را پرورش دهیم.

نکته ایی درمورد روشهای فعال تدریس لازم است توجه کنیم

بنا به ماهیت روشهای فعال تدریس ،کلاسهای درس گاه به محلی آکنده ازجنب وجوش تبدیل می شودوگاه بنا به ماهیت کارو فعالیت ،نیاز به سکوت دارد که باید اقدامات و تدابیر لازم اندیشیده شود که در کلاس سکوت برقرار شود تا دانش آموزان با آسایش فکری بیشتری به فعالیت بپردازند وهنگامی که کلاس باید به کار جمعی بپردازد ،می باید دانش آموزان را تا حدودی آزادتر گذاشت تا کار وفعالیت کنند نتیجه کار و فعالیت جمعی دانش آموزان ،پدید آیی سر وصدادرکلاس است .از این روتوصیه می شود در این زمینه سخت گیری نشود ، بلکه باید به دانش آ موزان قواعد کار گروهی راارائه کرد که با یکدیگر راحت تر کار کنند.از قواعد کار گروهی آن است که افراد با یکدیگر کار کنند.جدال با یکدیگر و مشاجره در کار گروه جایی ندارد ، به نحوی صحبت شود که افراد گروه خود متوجه صحبت ها شوند ونه اعضای گروهای دیگر ، اگرگروهی یا عضوی از گروه سؤال دارند یا راهنمایی از معلم می خواهند باید دست خود را بلند کنندومعلم رابلند صدا نزنند .معلم به هنگام کار گروهی دانش آموزان باید به همه گروها نزدیک شود وازنزدیک در جریان کارهای دانش آموزان قرار گیرد .معلم هم نباید هنگام راهنمایی گروه بلندتر از حد معمول صحبت کند به نحوی که فقط اعضای گروه راهنمایی گیرنده ، صدای اورا بشنوند .

در پایان یاد آورمی شوم با توجه به اینکه هرچه درجریان آموزش دانش آموزان، فعال تر وخود برای یادگیری ودرک مطلب تلاش کنندبه درس بیشتر علاقه مندخواهند شد. هرچه از روش های تدریس فعال ومشارکتی که فرصت تفکر را به دانش آموز می دهند استفاده کنیم باعث می شود که درباره ی خود و مسائل پیرامون خود درست بیندیشند،بتوانند دیگران رادریابند ، حس مشارکت وهم نوع دوستی درآنها تقویت و دارای عزت نفس بالایی بشوند.

منابع:

ماهنامه های رشد تکنولوژی آموزشی بهمن ٨۴

کتاب فرهنگ مطالعه وپژوهش افسانه سنه ومحرم آقا زاده

رشد آموزش ریاضی پا ییز ٨۴

نجفی دی ماه٨٦